ANLATI METİNLERİNDE SIRALI DÜZENE BAĞLI DÖNÜŞÜMLER VE REFİK HALİT KARAY’IN ŞEFTALİ BAHÇELERİ ADLI ÖYKÜSÜ (TRANSFORMATIONS DEPENDING ON SEQUENTIAL ORDER IN NARRATIVE TEXTS AND REFİK HALİT)

Anlatı metinlerini çözümleme yöntemlerinden biri de yüzey yapıda metnin düzenleniş biçimini ortaya koyan metnin bölümlendirilmesi ve yapısal boyutuyla ilintili olan metindeki dönüşümlerin tespit edilmesidir. Çalışmaya konu olan Şeftali Bahçeleri, Refik Halit Karay'ın Anadolu'daki sürgün hayatından izler taşıyan Memleket Hikâyeleri adlı öykü kitabında yer alır. Öykü, yazarın Anadolu köy ve kasabalarına bakışını, içinde bulunduğu dönemin insanını ve sosyal şartlarını yansıtması açısından önemlidir. Öyküde, Avrupa'yı görmüş biri olarak ideallerini gerçekleştirmek üzere kasabaya gelen Yazı İşleri Müdürü Agâh Bey, kısa sürede etrafındaki memurlara uyum sağlayacak, bütün gününü içki alemlerinde ve eğlencelerde geçiren, uyuşuk ve duyarsız bir kimseye dönüşecektir. Bu çalışmada, insan-mekân ilişkisi bağlamında, öyküye özgü “mevsimsel dönüşümle insan dönüşümü arasındaki paralellik” içerisinde ortaya çıkan temel dönüşüm ve onu oluşturan alt dönüşümler üzerinde durulmuştur.