“DEVLET ANA” ROMANININ SOSYOLOJİK BOYUTLARI (SOCIOLOGIC DIMENSIONS OF THE NOVEL “THE DEVLET ANA”)

Kayı Beyliği gibi ufak bir uç beyliğinin cihana hükmeden bir imparatorluğa dönüşümündeki sosyolojik temellerin atılma sürecini anlatan Devlet Ana romanı, o devrin sosyal ve siyasi hayatına ayna tutar. Romanda “Osmanlı” ismiyle müsemma bir yaşam tarzının, Osmanlı'nın gelenek ve göreneklerinin ve Ahilik Teşkilatı gibi sosyal kurumların; beylikten devlete, aşiretten millete dönüşüm sürecindeki katkılarına yer verilir. Bu roman, Kemal Tahir'in roman yazımında “tarih” malzemesini nasıl kullandığını göstermesi bakımından önemlidir. Kemal Tahir, toplumsal sorunlara sanatçı kimliğinden dolayı kayıtsız kalamadığı için bu sorunlara alternatif çözümler arar. Tarih de Kemal Tahir'e göre bu alternatif çözümlerin en zenginlerindendir. Çünkü tarih içinde ortaya çıkan sorunlar, yine tarih içinde irdelenerek çözüme kavuşur. Devlet Ana romanı ile Türk okuyucusunu Batı karşısında aşağılık kompleksinden kurtarma gayretinde olan Kemal Tahir; medeniyetler çatışmasının sergilendiği romanda, Türk toplumunun özündeki “adil” ve “kerim” devlet anlayışını Batı'daki sömürge düzeni ile mukayese eder. Türk okuyucusunun özündeki sosyolojik dinamizmi roman vasıtası ile keşfettirmeye çalışan Kemal Tahir; Osman Bey, Orhan Bey, Akçakoca, Bacıbey gibi roman kahramanlarından ve tarihî şahsiyetlerden idealize edilmek istenen bir Türk tipini oluşturmaya çalışır. Sosyolojik gelişimi, romandaki kurguya yansıtan Kemal Tahir; tarihî malzemeyi amacına uygun bir şekilde sosyolojik temelli işler. Romanda beylikten devlete gelişim sürecindeki toplumun temel dinamiklerinden olan ATÜT algılamasına, Kerim Devlet anlayışına ve Ahilik Teşkilatı'nın işlevine vurgu yapılır. Bu çalışmada amaç; Devlet Ana romanı kapsamında çok boyutlu bir romanı, sosyolojik boyutta incelemektir.