HAYRETÎ DÎVANI’NIN EDEBÎ TÜRLER VE TARZLAR AÇISINDAN İNCELENMESİ

Klâsik Türk edebiyatı; kaynakları, geleneği ve birikimiyle oldukça zengin bir edebiyattır. Bu edebiyatı zenginliğe ulaştıran metinlerin anlam dünyasının yorumlanmasında edebî tür ve tarz bilgisinin gerekliliği göze çarpar. Metni yorumlarken yazarın metinde ne anlattığı (tür) ve nasıl anlattığı (tarz) bilgisine ulaşmak, dönemin edebî zevkini ve yazarın görüşünü tespit etmede büyük bir kolaylık sağlamaktadır. Hayretî Dîvanı'nda 20 kaside, 36 musammat, 1 müstezad, 487 gazel ve 7 kıta bulunmaktadır. Çok sayıda tür ve tarzı barındıran eserde tespit edilen tür sayısı 8'dir. Bu türler; “bahâriye, maktel-i hüseyin/muharremiye, mersiye, naat, nevrûziye, sâkînâme, şehrengiz ve tevhît”tir. Tarz sayısı ise 15'tir. Bu tarzlar; “arzıhâl/arzuhâl, bedduâ, duânâme/niyaznâme/ibtihâl, fahriye/fahriye-i ârifâne, firâknâme, hasbihâl, methiye/sitâyişnâme, mezemmet, nasihatnâme, şefâatnâme, şikâyetnâme, tarif tasvir, tazallüm ve tehlil”dir. Bu çalışmanın, şairin edebî kişiliğinin tespitiyle birlikte klâsik Türk edebiyatı metin yorumlamalarına katkıda bulunması açısından önemli olduğu kanaati taşınmaktadır.