ŞEYHÜLİSLAM HOCA SADEDDÎN EFENDİ VE MANZUM FETVÂLARI

Osmanlı’da nazmen kaleme alınmış eserler arasında hukûkî bir konum taşıyan fetvâlar da yer almış ve bazı şeyhülislâm veya müftüler kendilerine nazmen sorulan sorulara aynı şekilde cevap vermişlerdir. Çok da yaygın olmayan bu şekil belli zaman, çevre ve kişilerle sınırlı kalmış ise de, Osmanlı’da bu konuda bir geleneğin oluştuğu görülmektedir. İlk örnekleri 16.yüzyılın ikinci yarısında görülen bu fetvâlara 17-18.yüzyıllarda da rastlanmış, 19.yüzyıldan itibaren ise örnekleri çok azalmıştır. Bu fetvâların ilk örneklerinin Kanûnî ve II.Selim dönemlerinde 30 yıl şeyhülislâmlık yapmış olan Ebussuûd Efendi ile başladığı söylenebilir. Manzum fetvâlar Klasik Türk Edebiyatı içinde de orijinal bir tür olarak ele alınabilir. Fetvâ kelimesi Arapça fetâ kökünden türemiş ve müşkil bir meselenin güçlü bir cevapla çözülmesini anlatmış, iftâ ise bir meselenin hükmünün araştırılarak ortaya konulmasını ifade etmiştir. Osmanlı’da manzum fetvâlar her biri bir divan şairi olan şeyhülislâm veya müftülerin kaleminden çıkmış olup, bu şeyhülislâmların en başta geleni padişah ho¬calığı ile şeyhülislâmlığı aynı anda yürüten, tarihçi ve müderris Hoca Sadeddin Efendi’dir. Bu makalede onun tespit edilen manzum fetvâları tanıtılmaktadır.