ResearchBib Share Your Research, Maximize Your Social Impacts
Sign for Notice Everyday Sign up >> Login

KIRGIZ HALK ŞİİRİNDE “ÜRKÜN” YANSIMALARI

Journal: MANAS Journal of Social Studies (Vol.6, No. 4)

Publication Date:

Authors : ;

Page : 1-11

Keywords : Ürkün; Ayaklanma; Rusya Çarlığı; Türkistan; Kırgız Halk Şiiri;

Source : Downloadexternal Find it from : Google Scholarexternal

Abstract

Öz Ürkün, 1916 yılında Türkistan halklarının Rusya Çarlığına karşı gerçekleştirdiği ayaklanmaya verilen adlardan biridir. Bazı kaynaklarda 1916 Yedisu Ayaklanması adıyla da geçmektedir. Sovyet döneminde yapılan bazı ilmî çalışmalarda emperyalizme karşı ayaklanma, millî hareket, kızıl kırgın gibi isimlerle de nitelendirilmiştir. Kırgızistan'da ve Kırgız edebiyatında ise Ürkün adıyla anılır. Ayaklanma, ağırlıklı olarak Batı Türkistan sınırları içerisinde cereyan etmiştir. Rus Çarlığının, Türkistan topraklarını sömürgeleştirme çabaları, Çarlık rejiminin gönderdiği idarecilerin halkı sömürmesi, yerli işbirlikçilerin ayrıcalıklı konumu, halkı mecburî göçe zorlayıp Rusya'dan gelen Rus çiftçilere yeni tarım arazileri ve sulak bölgelerin tahsis edilmesi ve son olarak da I. Dünya savaşı sırasında yerli halktan asker alınmak istenmesi halkı ayaklanmaya sevkeden sebepler olarak sıralanır. Ayaklanma Çarlık tarafından acımasızca bastırılmış, yüzbinlerce Türkistan Türkü katledilmiştir. Hayatta kalanların büyük bir çoğunluğu ise Çin'e göç etmek zorunda kalmıştır. 1917 yılında Sovyet iktidarı kurulduktan sonra Kırgızlar ülkelerine geri dönmüş, ancak başka trajedilerle karşı karşıya kalmıştır. Ürkün vakası Kırgız halk edebiyatına ve Kırgız modern edebiyatına yansımıştır. 1920'li ve 1930'lu yıllarda Kırgız modern edebiyatında en sık işlenen konulardan biri de Ürkün'dür. Aldaş Moldo, Isak Şaybekov, Abdrasul Toktomoşuulu, Kalık Akıyev, Abılkasım Cutakeev, Aktan, Mukay Elebayev, Aalı Tokombayev, Cusup Turusbekov, Kubanıçbek Malikov, Kasımali Bayalinov gibi ozan, şair ve yazarlar Ürkün konusunu kaleme aldıkları edebî eserlerde işlemişler, dönemin trajedisini edebiyat sanatı içerisinde ölümsüzleştirmişlerdir.

Last modified: 2018-03-20 22:27:58