Geçmişten Günümüze Azerbaycan Alban Udi Halkının Hristiyanlık Serüveni

Kafkasya'nın en eski halklarından biri olarak kabul edilen Alban Udi halkı, bugünkü Azerbaycan devletinin azınlıklarından biridir. Çalışmamızda, Udi halkının kimliği, Hristiyanlığı kabulleri, Hristiyanlığın ilk dönemlerinden günümüze kadar olan süreçteki olayları, Ermeni Gregoryen Kilisesi'nin Alban Udi halkına ve kilisesine yönelik asimilasyon çalışmaları ve yok edilmiş kilise yapısının yeniden oluşumu ana hatlarıyla incelenmektedir. İki farklı dönemde, Ermeni Gregoryen Kilisesinin Udi topluluğuna yönelik baskı ve asimilasyon çalışmaları, araştırmacılar nezdinde bu topluluğun Ermeni ve Kilisenin Ermeni Kilisesi olarak tanımlanmasına sebep olmuştur. Bu nedenle, batı eksenli çalışmalara baktığımızda yüzyıllarca bölgede var olmuş Albanya devleti ve Hristiyanlık inancından hiç söz edilmemekte, bölgedeki tüm olaylar Ermeni halkı ve Kilisesi üzerine inşa edilmektedir. Bu çalışmanın amacı günümüzde yaşamlarını idame ettiren aynı zamanda diyofizit öğretiye sahip olan Alban Udi Halkı ve inancı üzerindeki yanlış değerlendirmeleri ortadan kaldırmak ve Havariler döneminde kabul edilmiş Hristiyan inancının zorluklara rağmen günümüze kadar devam ettiğini ortaya koymaktır. Bu araştırmada Rus, Azerbaycan, Ermeni ve İngiliz yazarların eserleri karşılaştırılmış, Alban Udi halkı ve Kilise yetkilileri ile yapılan görüşmeler sonucunda objektif olarak değerlendirilmiştir.