KÜTAHYA SAKAHÂNESİ’NDEKİ MEYVE TASVİRLERİ

Zamanında insanların su ihtiyacını gidermeye yönelik inşa edilmiş ancak günümüzde Kütahya Ulu Cami'nin şadırvanı olarak kullanılan bu yapının suyu, Selçuklu komutanı Hezar Dinârî (13. yy) tarafından buraya getirtilmiştir. Tamir kitabesindeki 1765 tarihinden de anlaşılacağı üzere, yapının iki cephesi dönemin sanat anlayışına uygun olarak bezenmiştir. Sakahânenin güney cephesindeki kâse içinde meyve (armut, elma, incir ve nar) tasvirleri, musluklar arasında görülürken; batı cephesindeki vazodan çıkan hurma dalları, muslukların üst tarafında dikdörtgen panolar içinde bulunmaktadır. Meyve tasvirleri; mimarî, minyatür, hüsn-i hat, el sanatı işçilikleri ve mezar taşlarında karşımıza sıkça çıkar. Kâse içindeki meyve tasvirlerinin çeşmelerde dekoratif unsur olarak kullanılması ise 1730'lu yıllardan itibaren yaygınlaşan Lale Devri Üslubuyla birlikte İstanbul çeşmelerinde başlamıştır. Aradan çok zaman geçmeden üslubun Kütahya'da da etkisini göstermesi dikkate şayandır. Bu makalede; Kütahya Ulu Cami Sakahânesi'ndeki meyve tasvirlerinin menşei, kullanılan meyvelerin sembolik anlamları, benzer uygulamalarının nerede ve ne zamandan itibaren görüldüğü ve tasvirlerin bu bağlamda Türk-İslam sanatındaki yeri ve önemi ifade edilmeye çalışılmıştır.